Dış Gebelik Nedir? Dış Gebelik Belirtileri

Dış gebelik, tıbbi literatürde "ektopik gebelik" olarak bilinir ve döllenmiş yumurtanın rahim dışında bir yere yerleşip gelişmeye başlaması durumu olarak tanımlanır. En sık görülen yerleşim yeri fallop tüpleri olsa da nadiren yumurtalık, karın boşluğu veya rahim ağzı gibi bölgelerde meydana gelebilir. Normal gebelikte, döllenmiş yumurta rahmin içine yerleşip burada gelişimini sürdürürken dış gebelikte bu süreç anormal bir şekilde gerçekleşir.

Gelişen embriyonun sağlıklı şekilde büyümesini engelleyen dış gebelikte annenin sağlığı da tehdit altındadır. Fallop tüplerinde meydana gelen dış gebelikte, tüplerin genişleme kapasitesi sınırlı olduğu için gebeliğin ilerlemesi durumunda tüp yırtılabilir. Yırtılma durumunda hayatı tehdit eden iç kanamalar olabilir.

Dış gebeliğin oluşmasına neden olan çeşitli risk faktörleri ve bazı durumlar bulunur. En yaygın nedenlerden biri, fallop tüplerindeki hasarlardır. Tüplerin hasar görmesi veya tıkanması, döllenmiş yumurtanın rahime ulaşamayıp tüplerde kalmasına, burada gelişmeye başlamasına yol açabilir. Fallop tüplerindeki hasarın en yaygın sebeplerinden biri ise pelvik inflamatuar hastalık (PID) olarak bilinen enfeksiyonlardır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, özellikle klamidya ve gonore gibi enfeksiyonlar fallop tüplerini zedeleyeceğinden dış gebeliğe neden olabilir.

Geçmişte yaşanan dış gebelik öyküsü de önemli risk faktörüdür. Daha önce yaşanmış dış gebelik, tekrar olma olasılığını artırır. Bunun yanı sıra tüplerde yapılan cerrahi müdahaleler, tüp bağlama operasyonları veya tüplerin yeniden açılması gibi işlemler de bu riski artırabilir.

Özellikle tüp bebek (IVF) tedavisi gören kadınlarda, embriyonun tüplere yerleşme riski daha yüksektir. Her rahatsızlıkta olduğu gibi genetik faktörlerden kaynaklanan rahim şekil bozuklukları veya endometriozis gibi durumlar da dış gebeliğe neden olabilir.

Dış gebelik riski taşıyan diğer faktörler arasında ileri yaş (35 yaş ve üstü), sigara tüketimi, doğum kontrol yöntemlerinin yanlış veya düzensiz kullanımı gibi etkenler de yer alır. Spiral gibi rahim içi araçlar (RİA) kullanan kadınlarda seyrek de olsa dış gebelik riski mevcuttur.

Dış gebelik belirtileri genellikle gebeliğin 6. ve 8. haftaları arasında ortaya çıkar. Bu belirtiler, bazen normal gebelik belirtileriyle karıştırılabilir, dolayısıyla dış gebeliğin erken teşhisi her zaman kolay olmayabilir. Normal gebelik süresinden farklı olduğundan bazı belirgin işaretler dış gebeliğin habercisi olabilir. Belirtiler fark edildiğinde ise derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Dış gebeliğin sıklıkla karşılaşılan belirtileri ise şöyle sıralanabilir:

Teşhis konulduğunda gebeliğin devam etmesi mümkün olmadığından derhal müdahale edilmesi gerekir. Dış gebeliğin sonlandırılması, anne sağlığını korumak ve komplikasyonları önlemek amacıyla yapılır. Tedavi yöntemleri ise dış gebeliğin hangi aşamada olduğuna, tüpün yırtılıp yırtılmadığına ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.

Erken evrede teşhis edilen dış gebeliklerde cerrahi olmayan yöntemlerle gebelik sonlandırılabilir. Tedavi yöntemlerinden biri, metotreksat adı verilen bir ilaçtır. Metotreksat, hücre bölünmesini durdurarak embriyonun büyümesini engeller ve gebeliğin sonlanmasını sağlar. Ancak dış gebelik ilerlemişse veya tüp yırtılması gibi acil durum söz konusuysa cerrahi müdahale kaçınılmaz hâle gelir.